Editie 1: Hoe oud ben ik eigenlijk?
Hoewel de gemiddelde levensverwachting steeds verder toeneemt, bestaan er grote verschillen in de manier waarop mensen verouderen. Zo springt de een op negentigjarige leeftijd nog op de fiets en hebben anderen al op hun zestigste allerlei ouderdomskwalen. Deze verschillen worden uitgedrukt met de biologische leeftijd.
Deze week leert u onder meer:
- wat het verschil tussen chronologische (kalender)leeftijd en biologische leeftijd is;
- hoe de biologische leeftijd wordt bepaald;
- hoe u een inschatting van uw eigen biologische leeftijd kunt maken.
Maar eerst stelt onze gastvrouw Anneke Vink (65 jaar) zich in deze video aan u voor. Anneke interviewt in de komende weken verschillende Nederlandse topwetenschappers over hun onderzoek naar veroudering.
Deze week gaat Anneke in gesprek met professor Eline Slagboom, hoogleraar in de moleculaire epidemiologie van het Leids Universitair Medisch Centrum. In deze video (kijktijd 3.10 minuut) vertelt ze over het belang van de biologische leeftijd.
|
|
|
|
Oudere aan het woord
De ene negentigjarige is de andere niet; sommige mensen verouderen sneller dan anderen. U kunt dus biologisch ouder of jonger zijn dan uw kalenderleeftijd. We vroegen Loek (97 jaar) hoe oud hij zich voelt:
"Ja, ik noem mezelf zeer oud, maar ik zie mijzelf ook als een vitale man van 97 jaar. Ondanks de voorkomende ouderdomskwalen kunnen we in Nederland in het algemeen vrijwel onbezorgd oud worden. Ik denk dat je pas echt ‘oud’ bent als je geen interesse meer toont in je omgeving en je steeds beklaagt over het oud zijn."
|
|
|
Feiten en cijfers
De biologische leeftijd is een maat voor de hoeveelheid schade die het lichaam gedurende het leven heeft opgelopen, en daarmee een maat voor de veroudering van het lichaam. Uw chronologische (kalender)leeftijd staat vast, maar uw biologische leeftijd is afhankelijk van vele factoren. Op sommige van deze factoren kunt u invloed uitoefenen. Zo kunt u biologisch verjongen en gezonder oud worden.
|
|
Erfelijke factoren
Sommige mensen hebben geluk en hebben genen die een lang en gezond leven stimuleren. Anderen hebben minder geluk en verouderen sneller. Of ze nu gezond leven of niet. Uit wetenschappelijke studies met tweelingen blijkt dat ongeveer 25% van de manier waarop we verouderen wordt bepaald door erfelijke factoren.
Omgeving en gedrag
De overige 75% wordt bepaald door onze omgeving en ons gedrag. Dit begint al tijdens de embryonale ontwikkeling in de baarmoeder (bijvoorbeeld door een tekort aan voedingsstoffen).
|
|
|
Later kunnen factoren zoals luchtvervuiling, de hoeveelheid zonlicht en zelfs de sociale omgeving zorgen voor opstapeling van schade en daarmee bijdragen aan de snelheid van veroudering.
Uiteindelijk zijn gedrag en leefstijl de belangrijkste factoren voor veroudering, omdat we daar zelf invloed op kunnen uitoefenen. Mensen met een gezonde leefstijl stapelen minder schade op in hun cellen en verouderen minder snel. In de komende afleveringen van deze mini-cursus komen er verschillende tips voorbij om hiermee aan de slag te gaan!
|
|
Biomarkers
De biologische leeftijd zegt meer over het risico op het krijgen van verouderingsziekten en over uw levensverwachting dan de chronologische leeftijd. Wetenschappers zijn daarom op zoek naar stofjes in het lichaam waarmee we iemands biologische leeftijd kunnen bepalen. Deze stofjes noemen we biomarkers van veroudering.
Stofwisseling
Uit vele wetenschappelijke studies is gebleken dat een gezonde stofwisseling heel belangrijk is voor hoe het lichaam omgaat met suikers en vetten. Door het meten van verschillende biomarkers in het bloed kan het risico op bijvoorbeeld hart- en vaatziekten en diabetes steeds nauwkeuriger worden ingeschat.
|
|
Spieren en botten
De staat van uw spieren en botten zijn niet alleen voorspellend voor veelvoorkomende verouderingsziekten als botontkalking en verhoogde spierafbraak, maar ook voor het ontwikkelen van vitaliteit en zelfstandigheid op hogere leeftijd.
Darmflora
In uw darmen leven miljarden bacteriën, virussen, schimmels en gisten. Dit wordt de darmflora of microbioom van de darm genoemd. De samenstelling en balans hiervan blijkt ook met de biologische leeftijd samen te hangen.
Immuunsysteem
Ouderen zijn vaak vatbaarder voor infecties. Biomarkers kunnen aangeven in welke staat het immuunsysteem verkeert.
|
|
|
Wetenschapper aan het woord
Prof. Eline Slagboom doet al jaren onderzoek naar families waarin veel mensen lang leven. In deze families lijken erfelijke factoren aanwezig te zijn waardoor mensen lang biologisch jong kunnen blijven. In deze video (kijktijd 4 minuten) vertelt ze aan Anneke wat we van dit onderzoek kunnen leren.
|
|
Aan de slag!
De meeste biomarkers voor veroudering worden via ingewikkelde technieken in het bloed gemeten. Toch zijn er ook simpele testjes te doen die inzicht geven in uw ‘ware’ (biologische) leeftijd. Een aantal kunt u thuis proberen. We lichten ze hieronder toe.
In balans
Balanceren is een ingewikkelde lichaamsfunctie waarbij spieren, hersenen en perifere zenuwen nauw samenwerken om beweging, positie en balans te controleren. Met het ouder worden, nemen deze functies af. Een onderzoek uit 2022 liet zien dat het balanceren op één been een goede maat voor veroudering is. Mensen tussen de 50 en 75 jaar die dit niet lukt hebben een 84% hogere kans om in de komende zeven jaar te overlijden. Dus niet doordat ze slecht kunnen balanceren, maar omdat balanceren een biomarker voor veroudering is. U kunt dit testje zelf proberen:
- Zorg ervoor dat u een stoel of iets dergelijks in de buurt heeft staan zodat u iets kunt vastpakken als u uw evenwicht verliest.
- Laat uw armen langs uw lichaam hangen.
- Til een been van de grond en rust met de voorkant van uw voet tegen de achterkant van uw standbeen.
- Kijk naar een punt recht voor u.
- Blijf 10 seconden staan.
Extra: Probeer dit nog eens, maar dan met ogen dicht. Uit een ander onderzoek bleek dat mensen die dit 10 seconden konden volhouden een grote kans hadden om de komende dertien jaar fit en gezond te blijven.
Persoonlijke gezondheidscheck
Helaas niet gratis, maar via de Persoonlijke Gezondheidscheck kunt u een uitgebreide analyse van uw gezondheidsrisico’s laten doen, en daarmee een idee van uw biologische leeftijd krijgen. De persoonlijke gezondheidscheck bestaat uit een vragenlijst, eventueel aangevuld met bloed en urineonderzoek.
|
|
Slim horloge
U kunt een smart watch gebruiken om een aantal belangrijke biomarkers te meten, zoals dagelijks gebruikte calorieën, hartconditie (hartslag in rust en bij inspanning), zuurstofverzadiging, slaapkwaliteit en -kwantiteit, en looppatroon en wandelsnelheid. Al deze biomarkers hebben een belangrijke voorspellende waarde voor gezond en vitaal oud worden en geven daarmee een idee van uw biologische leeftijd. Er zijn gespecialiseerde slimme horloges op de markt, maar u kunt met een smartphone al een heel aantal van deze biomarkers meten.
|
|
|
Meer weten?
Op deze verdiepingspagina hebben wij een aantal leestips, video’s en handige links over de biologische leeftijd op een rij gezet. Ook vindt u hier een overzicht van de wetenschappelijke studies die gebruikt zijn om deze aflevering te maken.
|
|
|
|
|
De mini-cursus is ontwikkeld door DuSRA-VOILA, het grootste samenwerkingsverband van experts op het gebied van veroudering in Nederland.
|
|
|
|
|
|
