Werkgroep Uitgifte

In augustus 2020 is de werkgroep Uitgifte van start gegaan met als leden Martin, Ria, Robert, Céline, Els, Anneke, Viviane, Suus en Jolande. Een aantal van onze leden is een keer wezen kijken bij de Herenboerderij Boxtel hoe zij hun uitgifte georganiseerd hebben. Ook is de Herenboerderij Loenen benaderd en zij hebben een uitgebreide beschrijving aan ons gegeven van hun uitgifte.

Met deze informatie hebben wij een procedure opgesteld voor de uitgifte van onze eigen boerderij. Om te beginnen is iedereen benaderd met de vraag een voorkeur uit te spreken over een ophaalmoment. Op basis van deze antwoorden hebben wij gekozen voor de ophaalmomenten woensdag 15.30u-17.30u en zaterdag 10.00u-12.30u, onderverdeeld in blokken van een uur of een half uur.

Vooral de eerste uitgiftemomenten waren best spannend voor ons. We hebben allerlei materialen voor de uitgifte overal vandaan gehaald. Het is vooral een sport om dit zo goedkoop mogelijk te doen. Marktplaats werkt hierbij ook uitstekend! En we hebben geprobeerd een zo goed mogelijke indeling van het terrein te maken qua looproute en parkeerterrein voor auto’s en fietsen. De eerste uitgifte van (helaas alleen nog maar) eieren en potjes sla was een groot feest. Het weer was uitstekend, de opkomst was boven verwachting en hele gezinnen kwamen om niet alleen eieren te halen maar ook om de boerderij te bezichtigen.

Met iedere volgende uitgifte volgden nieuwe leermomenten. Zeker toen we ook groenten begonnen uit te geven. Uiteindelijk zijn alle plantjes met hulp van heel veel vrijwilligers geplant op het veld. En we hopen uiteraard dat alles ook nog geoogst kan gaan worden. Tegenwoordig gaan we elke maandag met een aantal mensen op de boerderij met één van onze boeren overleggen wat er geoogst kan worden die week. Dan volgt een brainstormsessie waarbij we kijken hoeveel er nodig is voor de woensdag en hoeveel voor de zaterdag. En uiteraard hoe de oogst het eerlijkst verdeeld kan worden over het aantal monden. En hoeveel vrijwilligers we denken daarbij nodig te hebben. Dat is een flinke puzzel en we moeten uitgaan van een aantal schattingen. De eerste weken kwam ongeveer 80% van de boeren hun eieren en groente ophalen. Inmiddels is dat percentage tot ruim boven de 90% gestegen. Op basis van door de leden opgegeven ophaalmomenten zouden er 105 leden op woensdag komen en 95 op zaterdag. Maar uiteraard zijn er een aantal leden die voor elkaar ophalen en ook de vrijwilligers die helpen nemen hun spullen mee op de dag dat ze helpen waardoor deze verdeling weleens scheef loopt. En dan lopen we gewoon nog even het veld op om iets bij te oogsten. Het valt ons op dat mensen het helemaal niet erg vinden even te wachten als ze daardoor super verse groente krijgen.

Nu, in het najaar, hebben we weer nieuwe uitdagingen het hoofd te bieden bij de uitgifte. Onlangs hebben we flinke stormen en regenbuien gehad zodat we moesten uitwijken naar de stal. Ook met het ingaan van de wintertijd is een betere verlichting een punt van aandacht (heeft er iemand trouwens nog een snoer met flinke lampen -type kerstverlichting winkelstraat- voor onze kramen?) En ten slotte zijn er de strengere regels op allerlei gebied die ons dwingen tot aanpassingen. Volgens de coronaregels moeten we afstand houden, mag het niet te druk worden en dragen de vrijwilligers en vaak ook de afhalers regelmatig mondkapjes. We hopen dat alles in het nieuwe jaar alleen maar beter wordt  en dat onze kippen zo snel mogelijk weer buiten mogen rondscharrelen.

De Boomgaard

We weten allemaal dat Herenboeren anders boeren dan tegenwoordig gebruikelijk is. De aanplant en de visie achter de boomgaard laat dat mooi zien.

De huidige commerciële boomgaarden zijn erop gericht om zoveel mogelijk fruit te produceren per hectare. De bomen worden daarom dicht op elkaar gezet. De soorten die worden geplant zijn meestal doorgekweekt op hoge-productie-eigenschappen. Helaas leveren ze daarbij vaak in aan weerbaarheid tegen o.a. plagen en weersschommelingen. Ze worden jaarlijks bijgemest, gesnoeid en worden regelmatig gespoten. Eigenlijk vragen ze veel onderhoud.

Bij ons is de laagstamboomgaard inmiddels gerealiseerd en wordt in december gevolgd door de aanleg van de hoogstamboomgaard. Productie is natuurlijk wel belangrijk maar omdat wij hier voldoende ruimte hebben konden de bomen verder uit elkaar worden geplant zodat er meer kansen zijn om ook andere struiken toe te voegen. Hierover straks meer.

Zoals altijd begint de start ook hier met kennis van de grond. De grond waar wij op boeren is niet extreem rijk. Toch biedt onze locatie kansen voor een goede boomgaard. Het simpel kopiëren van een boomgaard uit de Betuwe is niet handig. Waarmee hebben we rekening gehouden?

Allereerst met de keuze van de rassen. Gekozen is voor sterkere rassen die juist op deze schralere gronden toch goed tot ontwikkeling komen. Ze wortelen dieper en kunnen beter tegen plagen. Maar er is meer. Tussen de fruitbomen zijn om de drie bomen ook zogenaamde stikstofbinders gepoot. Dit zijn de duindoorn en de olijfwilg. Deze twee vangen, of beter: bínden de stikstof uit de lucht en transporteren dat via hun wortels naar de bodem. Het is een vorm van natuurlijke bemesting. Daarnaast is de snoei van deze bomen minder dwingend. Dit scheelt ons een boel tijd en energie in het onderhoud van de boomgaard.

Daarnaast staan tussen de fruitbomen tal van bessenstruiken (witte, rode, en zwarte bessen, kruisbessen e.a.). Bekend is dat vogels een voorkeur hebben voor deze bessen. Deze aanpak zorgt er dus voor dat de pikschade aan het grote fruit door vogels beperkt zal blijven. Tja soms moet je kiezen.

De keuze van de fruitbomen is ook niet beperkt gebleven tot een paar populaire soorten. Er is ingezet op een breed assortiment van verschillende bomen. Deze brede keuze, met de aanwezigheid van verschillende soorten bessenstruiken, stikstofbinders en straks ook de kippen die in de boomgaard kunnen scharrelen leidt tot een grote biodiversiteit.

En daar hebben we een belangrijke term te pakken. Een grote biodiversiteit betekent een grote variatie in flora en in fauna. Alle planten, struiken, bomen maar ook de vogels en insecten leven van en met elkaar. Ze hebben elkaar nodig, bestrijden elkaar of vullen elkaar aan. Een evenwicht in die biodiversiteit leidt vaak tot een optimale opbrengst waarbij (in het meest gunstige geval) geen bestrijdingsmiddelen nodig zijn. En dat is wat we hier willen bereiken.

Die variëteit zullen we straks ook terugzien. De boomgaard zal niet strak en aangeharkt ogen. Het zal meer een weelderig uiterlijk krijgen, waarbij de struiken min of meer de verbinding vormen tussen de bodem en de kruin van de bomen. Het is langs deze gelaagdheid dat de biodiversiteit optimaal kan functioneren.